Efes’te yapılan Deve Güreşleri Festivalini yaklaşık 15 bin kişi izlemiş… Ünlü develerden ‘Baybora’nın ezeli rakibi ‘Özaltın’ daha ilk gün sahadan kaçmış artık sıkıntısı neyse… 900 bin liraya kadar fiyatlarla alıcı bulan bu hayvanları çok sevsem de, Dünya zengini olsam yine de bir deveye o kadar para verebileceğimi zannetmiyorum. Yani o paraya 10 katlı iki blok yapar çoluğum çocuğumla rahat rahat yaşarım sanırım..
Bundan birkaç ay kadar önce Denizli’de bağ bahçe işiyle uğraşırken Traktörlü bir arkadaşla sohbet imkanı buldum… Dediğine göre devesini 30 bin lira civarında bir paraya satıp traktörü öyle almış.. Yine de sevdası bitmemiş olacak ki Deve Güreşleri CD’si seyretmeye akşam oturmasına kahveye davet etti… Tabi kibarca reddettim…
Deve Özellikleri
Deve almakla işin bitmediğini de bu konuşmada öğrendim. Dediğine göre devenin; incik, boncuk vs kıyafet ve her türlü aksesuarı ile deve sahibinin giyimi çizmesi dahil ortaya 8-9 bin liralık ekstra bir maliyet çıkıyor. Bir de besleyeceksin tabi o kadar güreşecek hayvan… Deve ne iş yapar diyenlere ise verecek bir cevabım yok… Güreş müreş yokken ortada öyle takılıyor sanırım. Kuru üzüm, kuru incir, kaliteli saman, burçak vb nebat tüketerek…
Bu arkadaşlar 6 ile 25 yaşları arasında güreşiyor.. Bunlar teknik bilgi kısmı. Hayvanın önceki kariyerine ve birinciliklerine göre 25 bin liraya kadar katılım parası alıyorsunuz. Kupa’da işin cilası. Ege bölgesinde sanırım 4-5 bin civarında deve var.. Yani bu işe hevesliyseniz işiniz o kadar kolay değil. 150’ye yakın katılımcı arasında birinci olursanız ise yırttınız demektir. Gerçi devesini satan pek yok ama büyük paralar teklif edildiğini zaten anlamışsınızdır.
İşin bir de dini boyutu var. Gaşiye Suresi 17 ayette, ”Bakmıyorlar mı o deveye nasıl yaratıldı.” ifadesiyle üzerinden ibret alınması gereken bir canlı olarak bahsediliyor.
Develerle ilgili çok şaşıracağınız bilgileri paylaşmak isterim:
- 10 dakikada 150-200 litre su içebilirler. Oran ağırlıklarının üçte birine tekabül eder.
- Vücudundaki üreyi karaciğerinden defalarca geçirerek maksimum istifade sağlarlar.
- Şartlar zorsa günde sadece 2 kg kuru otla bir ay boyunca yaşayabilir.
- Sivri dikenleri bile rahatlıkla yerler. Yiyecek sayılmayacak kauçuk gibi maddeleri de tükettikleri sabittir.
- Çift hörgüçlü olanları sıfırın altında 52 derecelik soğuklarda, 4.000 metrelik yüksekliklerde yaşar.
- 60-70 derecelik sıcaklıklara bile dayanabilirler.
- Çok çok acıkırsa; lastik kap, tel, ip, sazlık ne varsa kemirir. En sert cisimleri bile ağızları kanamadan yerler.
- Kışı hiç su içmeden geçirebildiği gibi yaz sıcağında durmadan 10 gün yürüyebilir.
- Günde 18 saat devamlı yol alabilir. 40-50 km’den otlakları ve yağışları sezebilir.
- Aynı kuyulara gelir, kaybettiği sürüsünü aynı kuyu başında bekler.
Deveyi Araplar “cemel” ve “ibil” olarak çağırır. Tüylü olanına “bahur”, dişilere “naka” ve “maye” yavrusuna ise “buduk”, “kuşek”, “torok”, “çal” gibi isimler verilir. Aynı yaştakilere “yelek”, iki yaşındakilere “taylak”, üç yaşındakilere “huveydi” denir.