MÖ 13. yüzyılda halkını Mısır’daki esaretten kurtaran Hz Musa, İslam, Hristiyanlık, Yahudilik ve Bahailikte’te peygamber kabul edilir. Tevrat’ın; Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye bölümlerinde hayatı ile bilgiler edinmek mümkündür. Hz. Musa dünyaya geldiği sırada İsrailoğulları Mısır’da bulunmaktaydı. Mısır’ın yerlisi olan Kıpt kavmi, İsrailoğulları’na iyi gözle bakmıyor; kölelik gibi ağır işlerle eziyet ediyordu. İsrailoğulları nüfus olarak günden güne çoğaldıkça da fena halde sinirleniyorlardı.
Buna rağmen, dedelerinin ülkesi olan Ken’an iline gitmek isteyen bu insanların yakasını bırakmıyorlar, her gün yeni vergiler, yeni eziyetlerle onları eziyorlardı. İsrailoğulları on iki «sıbt» (soy) du. Her soy, Yakup’un oğullarından birinden geliyordu. Bir araya gelseler büyük bir kuvvet oluşturabilirlerdi ama kendilerini bir araya getirecek bir liderleri yoktu.
O sırada Firavun’un kahinlerinden biri, İsrailoğulları’ndan bir erkek çocuk doğacağını, Mısır’ın bu yüzden büyük bir zarar görüp felakete uğrayacağını haber verdi. Firavun, bundan korkup, İsrailoğuları’ndan doğacak her erkek çocuğun öldürülmesini emretti. Yakup’un üçüncü oğlu olan Levi soyundan Ümran’ın bir oğlu oldu. Anası onu öldürülmesin diye, hasır bir sepete koyup Nil nehrine salıverdi. Firavun’un karısı Asiye, sarayının önünden geçen sepetin içindeki çocuğu gördü, onu aldı, evlat edindi. Büyüyünce kendi işlerinde çalıştırmak istiyordu. Yalnız, çocuk kimseden süt emmiyordu. Birçok sütana getirttiler. Çocuk (Musa) ancak annesinin memesini aldı. Böylece, Hz Musa’yı, kendi annesi, sarayda büyüttü.
Hz Musa, bir gün Mısır’da gezerken bir Mısırlı’nın, İsrailoğulları’ndan birini haksız yere dövdüğünü gördü, adamı bir yumrukta öldürdü. Başına böyle bir iş geldiği için artık Mısır’da duramazdı, kaçıp Medine’ye gitti. Şuayip Peygamberin kızlarından biriyle evlenerek orada kaldı. Yıllar sonra, kavmine dönmek üzere ailesini de alıp yollara düştü. Sina Yarımadası’nda Tur Dağı’na çıkınca orada, Tanrı’yla görüştü. Tanrı’nın emirlerini, peygamberlik, kurtarıcılık hükmünü aldı. Mısır’a gelince ağabeyi Harun’la anlaştı. İkisi Firavun’un karşısına çıkıp onu hak dinine davet ettiler. Firavun Mısır’da kendisinden başka tanrı olmadığını söyleyerek Musa’yla alay etti. Hz Musa, elindeki asayı yere bıraktı. Asa hemen yılan oldu. Firavun Hz Musa’yı sihirbazlıkla suçladı, Mısırlı büyücülerle yarışa davet etti. Bu yarışmada Musa’nın asası, öbür sihirbazların hünerlerini hiçe indirdi. Firavun buna pek kızdı. İsrailoğulları ise Musa’nın yüceliğini anlamış, onun çevresinde toplanarak sözlerine iman etmişlerdi. Bunun üzerine Firavun, İsrailoğulları’nın Mısır’dan çıkıp gitmelerine izin verdi. Sonra da pişman oldu. Bütün askeriyle peşlerine düştü. Kızıldeniz kıyısında onlara yetişti. Musa asasını yere vurunca deniz yarıldı. İsrailoğulları bu geçitten geçtiler. Firavun’la ordusu da Kızıldeniz’e girmişlerdi. Hz Musa asasını bir kere daha vurdu. Deniz kapandı. Firavun’la askerleri boğulup öldüler.
Hz Musa, Ürdün kıyılarına gelip Eriha şehri karşısındaki dağa çıktı. Oradan, İsrailoğulları’na vadedilen Ken’an İli’ni (Filistin’i) seyretti. Yalnız, oraya varamadı. Yuşa’yı kendisine vekil tayin ederek öldü.
Hz Musa’nın kurduğu din, İsa’ya kadar, tek «semavi» (yani Tektanrılı, kutsal kitaplı) inanç olarak kaldı. Ondan sonra gelen peygamberler de hep Musa şeriatine göre iş gördüler. Tevrat «Ahd-i atik» adiyla din kitapları oldu. Musa’nın şeriatı, Sina Dağı’nda kendisine buyrulan meşhur On Emir‘e dayanır, ki şunlardır:
Karşımda başka ilahların olmayacak;
Puta tapmayasın;
Boş yere Yehova’nın (Tanrı’nın) adını anmayasın;
Altı gün çalışıp yedinci gün dinlenesin (Sebat gününde) ;
Anana-babana saygı gösteresin;
Adam öldürmeyesin;
Zina etmeyesin;
Çalmayasın;
Yalancı şahitlik yapmayacaksın;
Komşunun malına göz dikmeyeceksin, kıskanmayacaksın
Hz Musa İslamiyet’e göre kendisine kitap verilen peygamberlerdendir. Kızıldeniz’i mucizevi bir şekilde asasıyla yararak İsrailoğulları’nı Mısır’dan çıkarmış, Firavun ve ordusu İsrailoğullarının peşinden gelirken Kızıldeniz’de boğulmuşlardır. Ayrıca asasıyla çölde İsrailoğulları için kayadan on iki pınar fışkırtmıştır. İnanca göre Tevrat, Allah tarafından Hz Musa‘ya indirilmiş, Sina yarımadasında, Eymen vadisinde, Tur dağında kavmine “on emir” adı altında Allah’ın şeriatını bildirmiştir.