Gıybetçi de denilen kimselere eski tarihlerde nemmâm (koğucu) adı verilmekteydi. Bu kişiler, bir mecliste ya da toplantıda söylenen bir sözü başkalarına taşıyan, başkasının arkasında söylenilen bir lafı o kişiye götürüp ara bozan, söz gezdirenler olup İslam’ın hiç hoş görmediği, Allah’ın (CC) ve Peygamber’in (SAV) sevmediği yaratıklardır.
Sözlüklerde çekiştirmenin karşılığı olarak gıybet geçer. Peygamberimiz, gıybeti, bir hadis-i şeriflerinde: “Kardeşini onun istemediği bir vasıfla anmak ve nitelemek olarak” açıklar. Ve kendilerine : “Eğer kardeşimde dediğin nitelik varsa ne buyurursunuz?” tarzında yöneltilen bir soru sorulunca da şu anlamda cevap verirler: “Eğer dediğin sıfat kardeşinde mevcut ise, işte o vakit gıybet olur. Yok söylediğin onda yoksa, o gıybet değil bühtan, iftira olur.”
Girişte bahsettiğimiz Nemmâmlık (koğuculuk) da gıybet kadar kötü bir huydur. El-Kalem Sûresi’nde Allahın emri şu şekildedir: “Ayıp araştıran, koğuculukta söz gezdiren kimseye itaat etme.” Hz. Peygamber de koğuculuğu birçok hadislerinde yermiş, ümmetinin bu huydan sakınmasını öğütlemiştir. Bir seferinde: “Birbirinize karşı hased etmeyin ve birbirinize karşı buğz taşımayın; birbirinizi çekiştirmeyin. Ey Allah’ın kulları, kardeş olun” demişlerdir.
Cenab-ı Hakk, Kelâm-i Kadim’inde defalarca gıybetten sakınılmasını emir buyurur. Misal olarak şu âyet-i kerimenin meâlini paylaşalım: “Ey iman edenler, zannın bir çoğundan kaçının. Çünkü öyle zanlar vardır ki, günahtır. Birbirinizin kusurunu araştırmayın. Kiminiz, kiminizi arkasından çekiştirmesin. Sizden herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz. Allah’tan korkun. Çünkü Allah tövbeleri kabul edendir. Çok esirgeyendir.” Yine Kur’ân-ı Kerim’de şu anlamdaki âyet-i kerimede bize açık bir öğüttür: “İyice bilmediğin bir şeyi söyleme, arkasına düşme. Çünkü kulak, göz, kalp bunların hepsi yaptıklarından sorumludur.” İşte gözümüz, kulağımız ve bütün azamız yaptıklarından sorumlu olduğu gibi özellikle dilimiz de söylediklerinden mes’uldür.
Söz gezdirmek, koğuculuk etmek konusunda da Peygamberimizin başka öğütleri de ilgili eserlerde yer alır. Bunlardan biri şudur: “Ashabımdan hiç biri, diğeri hakkında hoşlanmayacağım bir şeyi bana ulaştırmasın. Çünkü ben, salim bir kalp ile yanınıza çıkmayı arzu ederim.”