İtikaf nedir sorusunu sözlükte “dünya işlerinden vazgeçerek bir yere kapanma, tenha bir yerde kalma, camiye girip ibadetle meşgul olma” olarak yanıtlarlar. Fıkıhta ise itikâf, ibadet niyetiyle ve belli kurallar dahilinde bir mescitte inzivaya çekilmek demektir. Buhârî, Müslim, Tirmizî kaynaklı hadisler Hz. Muhammed’in (SAV) Medine’ye hicretinden sonra her sene ramazanın son gününde itikâfa çekildiğini, eşlerinin de genelde peygamberimiz ile birlikte itikâf yaptığını nakleder. Resûl-i Ekrem ramazanın son on gününe girildiğinde tüm gecesini ihya etmek adına ailesini uyandırır ve kadınlardan ise ayrı kalırdı. Hz. Peygamber’in bu ibadetinden hareketle ulema, ramazanın son on gününde oruçlu kimsenin itikafa girmesini müstehap kabul eder. Hatta Hanefî mezhebi, yine Hz. Peygamber’in tatbikatından hareketle itikafı kifai nitelikte müekked sünnet olarak sayar.
Tüm Başlıklarımız
Ramazan Dışında İtikaf ve İtikaf Şartları
İtikaf mükellef kişi için ibadet olarak kabul görüldüğünden itikafa niyet edilerek bir mescitte girilmesi er kişi için gerekli görülür. Kadınlar evlerinin bir odasında itikafa girebilirler. İtikafa girmek İslamın emir ve yasaklarını hatırlamada etkili bir yöntem olduğu gibi, ramazanın son on gününde planlanması Kadir gecesine rastlama imkanları ve şansını da arttırır. İtikaf, dünyevi meşgalelerden bizleri uzaklaştırarak daha fazla ibadete teşvik etmesinin yanında, genel olarak hayatın manası üzerinde tefekkür imkanı da sağlar.
Zaman zaman derin tefekküre ihtiyacımız vardır. Tefekkür, İslam’da mühim bir ibadettir. Günahlarımızı, yaratılanları ve kendimizi düşünmek yüce Mevlanın yarattıklarından ibret almaktır. İtikaf, bu tefekkürü uygulayabilmek adına bir fırsat olarak değerlendirilebilir. Kişi, itikaf niyetiyle mescit hükmündeki veya mümkünse mescitte kalmaya başlayarak itikafa girer. İtikaf yapmak isteyen; namaz, dua, zikir, tefekkür, sohbet ve okumalarla zamanını değerlendirir. Kültürünü arttırır.
İtikafta Ne Yenir?
Mescidi kirletmeyecek ve meşguliyet yaratmayacak doğal ihtiyaçlar mescide getirebilir. Kişi burada yer-içer istirahat eder. Mescit sınırları dahilinde giderilmesi mümkün olmayan doğal ihtiyaçları için mescit dışına çıkabilir. Ancak ihtiyacını gördükten sonra vakit geçirmeden itikaf mahalline geri döner. Nafile itikâflar dışarıya çıkmak suretiyle bozulmasa da vacip itikâflar, zorunlu haller dışında itikâf alanının terk edilmesiyle bozulur. Genel kabul gören bir görüşe göre, itikâfın asgari süresi için bir sınır mevcut değildir. Bu bakımdan bir mescit ziyareti yapan bir kişi, ziyaret esnasında bile itikâfa niyet edebilir.
İtikaf Nedir Kadınlar Nasıl Yapar?
Kadınların camide itikâf yapması uygun görülmemiştir. Evdeyse şarta uyulmalıdır. Eğer mescid niyetiyle evlerinde kullandıkları bir mekan varsa, orada itikâfa girebilirler. Yemek, temizlik gibi rutin ev işlerinin hiçbiri yapılamaz. Sadece ibadetle ilgilenilir. Abdest gibi zaruri haller bu durumdan mütesnadır. Ramazanın son on gününde yapılanı sünnet-i kifâyedir. Bir gün veya birkaç saat gibi sınırlı sürelerle de itikaf mümkündür. İtikâfa girenin oruçlu olma şartı aranır. Sadece Şâfiî’de oruçluluk şart değildir. Diğer üç mezhepte oruçlu olmak gereklidir. İmkânlar dahilinde kadınların evde itikafa girmeleri, unutulmuş bu sünneti ihya etmeleri ve sevabına kavuşmaları açısından son derece faydalıdır. Hadisler bizlere, unutulmuş sünnetleri ihya edene 100 şehit sevabı verileceğini bildirmektedir. Şüphesiz en doğrusunu Allah (CC) bilir.
Kur’an ve sünnetle sabit bir fıkıh terimi olarak itikaf, bir yerde durarak bekleme ve kendini hapsetme, aklı bâliğ veya ayırt etme kudretine sahip Müslümanın beş vakit namaz kılınan bir mescitte niyet edip bir süre ibadet etmesi demektir. Ebu Hanife’ye göre beş vakit namaz kılman her mescitte itikaf caizdir. Ebu Hanife ve İmam Mâlik itikâfın nafile olarak en azı bir gündür derler.
İtikaf Nasıl Yapılır?
Vacip olan itikaf, sünnet olan itikâf ve müstehab (mendub) olan itikâf olarak üçe ayrılır. Adak olan itikâf vaciptir. Bu, en az bir gün müddetince olur ve gündüzü oruçla geçirilir. Hz. Peygamber (SAV) orucun farz kılınmasıyla beraber ömrünün sonuna kadar Ramazan’ın son on gününde itikâfa girmiştir. Bir beldede yahut yerleşim yerinde yaşayan Müslümanlardan birisi bu sünneti uygularsa, diğerleri yani o beldedeki diğer Müslümanlar üzerinden bu görev düşer. Cenâb-ı Hakk’ın, itikâf yapanın sevabını ve mükafatını belde Müslümanlarına da vereceği umulur. Vacip ve sünnet itikâfların dışında itikâfa girmek müstehabdır ve oruç şart değildir. Belirli bir vakti yoktur. Hatta mescide giren kimse çıkıncaya kadar itikâfa niyet ederse orada kaldığı sürece itikâfta sayılır. Bazı alimler itikâf süresinin bir saat dahi olabileceği konusunda görüş bildirmişlerdir.
İtikâfın Şartları Nelerdir?
Niyetsiz dil ile ifade edilmeden itikaf olmaz. En faziletli itikaf Mescid-i Haram’da, sonra Mescid-i Nebevî’de ve en son da Mescid-i Aksa’da olandır. Cemaatle beş vakit namaz kılman mescidde bulunulmalıdır. Vacip olan itikâf için oruçlu olma şartı aranır. Sünnet itikaf Ramazan ayında yapılacağı için zaten oruçlu olacağımız düşünülür. Kadınların ise hayız ve nifastan temizlenmeleri gerekir. Cünüplük oruca mani değildir ve itikafı da bozmaz. İtikafa giren cami dahilinde ihtilam olursa, dışarı çıkar, gusül abdestini alır ve yeniden itikafa devam eder.
Ergenlik şartı aranmaz. Bu nedenle mümeyyiz yani iyiyi kötüyü, doğruyu yanlışı ayıracak durumdaki bir çocuğun itikâfı da geçerlidir. Kadının itikâfa girebilmesi için kocasından izin alması şarttır. İtikâf esnasında kötü ve çirkin sözlerden uzak durmak, Ramazanın son on gününü ve kalabalık cemaatli camileri tercih etmek, itikâf zamanlarında; Kur’an, hadis, zikir ve ibadetle çok meşgul olmak ve temiz elbiseler giyip güzel kokular sürmek itikâfın olmazsa olmazlarındandır.
İtikafı Bozan Şeyler Nelerdir?
- Cinsi münasebette bulunmak.
- Öpmek ve kucaklamak gibi hallerden dolayı meni gelirse yine itikaf bozulur.
- Herhangi bir ihtiyaç hali yokken mescitten ayrılmak.
- Bayılmak.
İtikafa girilen mescidde cuma kılınmıyorsa, cuma namazını kılmak için başka bir mescide gitmesi, abdest bozmak için mescidi terketmesi ise tabiî bir ihtiyaçtır. İtikafta bulunduğu mescidden zor kullanılarak çıkarılması yahut eşyası ve şahsı hakkında endişe duyması sebebiyle başka bir mescide taşınmak adına çıkması ise zarûrî ihtiyaç olarak kabul edilir. Saydığımız haller dışında mescidi terk etmek ittifakla itikafı bozar. İtikâfda olan kişinin yeyip içmesi, uyuması ve ihtiyaçlarını satın alması mescitte olur.
İtikaf Hangi Camilerde Yapılabilir?
Kişinin dünyadan elini ayağını çekip bir hücrede Allah’la baş başa kalma durumunu günümüz şartlarında gerçekleştirebilmek zor gibi gözükse de Diyanet, ramazan ayının en önemli sünnetlerinden itikaf ibadetini tamamlamak isteyenler için Türkiye genelinde 2017 itibariyle 5 bine yakın cami hazırladı. İstanbul’da ise her 300 civarında caminin bu ibadet için düzenli olarak ayrılacağı açıklandı. İtikafa girenlere “akif” veya “mütekif” denilmekte. İlgili camileri merak edenler “ramazan.diyanet.gov.tr” adresine girebilir “cami bilgileri” bölümünü seçerek; ülke, il, ilçe ve faaliyet türü seçimini de yaptıktan sonra ilgili tüm faaliyetlere ulaşabilir.