Noel Baba, çocuklar için hazırladığı hediyeleri ren geyiklerinin çektiği arabasına binerek evlere dağıtan bir kahramandır.
Genellikle evlerin bacasından girerek miniklerin dileklerini yerine getiren Noel Baba, çocukların dileklerine genellikle eski çorapların şömine üzerine asılması suretiyle ulaşmaktadır. Bununla birlikte, kendisinin gece geç saatte geleceğini bilen çocuklar, Noel Baba ve geyiklerinin yemesi için salonun bir köşesine süt ve kurabiye bırakırlar.
Çoğu hikayelerde; büyük göbekli, sevimli, beyaz saçlı ve ak sakallı tonton olarak gördüğümüz Noel Baba inanışı, kırmızı kıyafet ile de özdeştir. Kuzey Kutbunda yaşadığına inanılan Noel Baba, kimi hikayelerde İsveç’te, kimilerinde Norveç’te, kimilerinde ise Grönland’ta kültürden kültüre göre farklı olarak betimlenir. Noel Baba farklı dillerde; Aziz, Nikola, Klaus, Noel gibi sözcükler ve onların türevlerinden oluşmuş isimlerle anılır.
Bazı Avrupa ve Latin Amerika ülkelerinde, kahramanımız için kullanılan “Kris Kringle” ismi ilk defa Martin Luther tarafından kullanılmış olan, Almanca kökenli Christkind (Çocuk Mesih) nitelemesinin değiştirilmiş halidir. Tutucu ve Katolik kiliseler bu ismi tercih etmişken, daha seküler bir yapıda olan Protestan kiliseleri ise hepimizin bildiği Noel Baba ismini kullanmışlardır.
Noel Baba, tarihte Piskopos Nikola’ya benzetilir. Hristiyanlıktaki önemli azizlerinden biri olan Nikola, iyi kalpliliği ve cömertliği ile tanınır. Acı içinde ölen insanlara can verdiğine inanılan Nikola, benzer efsanelerde de bu şekilde bilinir. Adına kiliseler yaptırılan Aziz Nikola’nın, kendi ismi ile anılan bir kilise de, İstanbul’da bulunur. Zamanın Roma İmparatoru tarafından inşa ettirilmiştir. Flaman ve eski Hollanda dillerinde Sinterklaas ismi ile bilinen Aziz Nikola, Hollandalı göçmenlerin Amerika’ya intikal etmesi ve yerleşmesi sonrasında ise, “Santa Claus” ismi ile anılmaya başlar.
Noel Baba’nın evlere ve bilhassa da çocuklara hediye vermesi geleneği, İskandinav Mitolojisindeki ulu tanrı Odin’e dayanır. Odin, ne zaman uçan atı ile ava çıksa çocuklar evlerinde çizmelerin içine, at için saman ve havuç koymaktalardı. Bu iyilik karşısında ise tanrı Odin, çocuklara şekerleme ve hediyeler getirmekteydi. Bu inanış, zamanla Noel Baba’nın hediye getirme geleneğine dönüştü. Ayrıca, uçan at yerine ren geyikleri teması ortaya çıktı.
Şimdilerdeki Noel Baba görüntüsü, karikatürist Thomas Nast’ın, 3 Ocak 1863 tarihinde, Harper’s Weekly dergisine basılan eskizlerine dayanmaktadır. Nast’ın çizimleri, 1822’de Amerikalı şair Clement Clarke Moore’un kaleme aldığı “Aziz Nikola’nın Ziyareti” veya “Noel’den Önceki Geceydi” adlı eserlerden esinlenilerek ortaya çıkmıştır. Popüler Noel Baba imajı ise, Haddon Sundblum adlı sanatçının, 1931 yılı itibariyle başladığı ve Coca – Cola şirketi adına hazırladığı çizimlerle son şeklini almıştır.